Volgens recente schattingen treft fibromyalgie zo'n 2 tot 5% van de bevolking, voornamelijk vrouwen. Letterlijk betekent het fibromyalgie: pijnen van bindweefsel en spieren. Daarom wordt het ook vaak spierreuma genoemd.

De diagnose gebeurt meestal aan de hand van de 'tender points'. Bij palpatie dienen 11 van de 18 punten drukgevoelig te zijn. Spierpijn is echter niet het enige symptoom dat deze patiënten hebben. Ze lijden vaak ook aan andere klachten zoals slapeloosheid, depressie, chronische vermoeidheid (CVS), migraine en hoofdpijn, prikkelbare darm syndroom (IBS), menstruele klachten, geheugen- en concentratiestoornissen, griepachtige verschijnselen, paresthesieën of tintelingen, spierkrampen, ochtendstijfheid, angst en stress, kaakpijn, duizeligheid, gevoel van gezwollen handen en voeten, gevoelige blaas en algemene overgevoeligheid,... de lijst kan lang zijn.

In de Chinese geneeskunde beschrijft men verscheidene oorzaken van dit probleem. Een zogenaamd shao yang syndroom, of een syndroom waarin pathologische factoren (bv. ziektekiemen) blijven 'hangen' zijn in het lichaam, kan een oorzaak zijn. Een Leverstoornis - let op de hoofdletter: in de Chinese geneeskunde wordt de Lever anders gedefinieerd dan de anatomische lever die we kennen uit de Westerse geneeskunde - is vaak betrokken in fibromyalgie.
De Lever zorgt normaal voor een vrije circulatie van Qi doorheen het lichaam. Bij emotionele spanningen en stress kan deze Qi-circulatie verstoord worden en treedt er pijn op. Qi is datgene wat in de 'kanalen' stroomt, de meridianen waar we in de acupunctuur van gebruik maken. Er kan ook een teveel aan vocht zijn in het lichaam, en verder zijn er ook verscheidene degeneratieve stoornissen van de Chinese Organen die fibromyalgie kunnen veroorzaken of compliceren.

De behandeling kan soms lang duren. Maar er is hoop: hieronder vat ik enkele studies samen die een positief effect van acupunctuur op fibromyalgie hebben aangetoond.

Eén van de beste studies over acupunctuur en fibromyalgie verscheen eigenlijk nog niet zo lang geleden in de vakpers, bijvoorbeeld op Medicalnewstoday, Aboutarthritis, en WebMD. Het betreft een studie die uitgevoerd werd door de bekende Amerikaanse Mayo Clinic. Zo'n 50 patiënten ondergingen 6 behandelingen in drie weken, en werden niet verteld of ze in de echte acupunctuurgroep, dan wel in de placebogroep zaten. Zij werden dan een jaar opgevolgd. Uit het onderzoek bleek dat de fibromyalgiepatiënten uit de acupunctuurgroep beter uit het onderzoek kwamen dan de mensen uit de controlegroep. Het effect van de acupunctuur bleef overigens niet beperkt tot pijnvermindering: angst en vermoeidheid verbeterden ook significant. Er waren ook andere parameters die verbeterden, maar echter niet statistisch significant.

Een ander onderzoek werd gepubliceerd in de Annals of Internal Medicine. Er was ook een effect van de acupunctuur, maar dit verschilde niet van de placebogroep. Dit zou kunnen te wijten zijn aan de standaardisering tijdens het onderzoek: het werd de behandelende acupuncturisten niet toegestaan om af te wijken van een vast protocol- wat in de praktijk bijna nooit voorkomt. Hierbij aansluitend kan ik misschien de volgende tip meegeven: indien uw acupuncturist steeds dezelfde punten gebruikt, zonder die aan te passen aan uw persoonlijke toestand, omstandigheden, pijnniveau en -lokalisering,... is er iets niet pluis. Goede acupunctuur is 'op maat gesneden' en dient steeds aangepast te worden aan de persoonlijke noden. Het feit dat gebrekkige individualisering van de behandeling leidt tot niet-zo-goede resultaten in de praktijk werd nog eens aangetoond in deze studie.

Een Californische studie kwam tot het besluit dat acupunctuur effectief was in het reduceren van fibromyalgische symptomen. Na acht weken bekwam men de beste resultaten. Pijnscores verbeterden: de pijndrempel gemeten op enkele van de 'tender points' veranderden; een officiële vragenlijst, de Fibromyalgie Impact Questionnaire (FIQ), gaf ook significante verbetering aan van symptomen; en de Beck Depression test wees naar significante verbeteringen in de gemoedstoestand van de deelnemers van deze studie. Er was ook het interessante gegeven dat diegenen die meest last hadden van hun fibromyalgie (gemeten door een hogere FIQ-score) de grootste verbeteringen merkten.

Turkse onderzoekers publiceerden in februari 2006 een analyse van mogelijke acupunctuurmechanismen in de neurologische vakpers. De theorieën van de Chinese geneeskunde handelen niet over het cellulaire niveau. Daarom zijn de theorieën zelf niet aan te tonen. Effecten van acupunctuur probeert men steeds vaker te meten op microscopisch niveau, op hersenscans, bloedafnames... In de Turkse studie vindt men dat acupunctuur de concentraties van endomorpine-1, beta-endorphine, encephaline en serotonine in het plasma en in het hersenweefsel doet stijgen.
Al deze stoffen werken pijnstillend, sederend of verdovend en helpen bij het herstel in motorische functies. Ze hebben ook een effect op het immuunsysteem en op de lipolyse (vethuishouding).
Deze kunnen mede verklaren waarom acupunctuur een effect heeft op pijnsyndromen zoals migraine, fibromyalgie, artrose en artritis, trigeminusneuralgie, maagaandoeningen zoals verstoorde maagmotiliteit of ontstekingen van de maag, psychologische stoornissen als depressie (zie link onderaan), angststoornissen en paniekaanvallen, en in de revalidatie voor hemiplegie en obesitas.

Andere onderzoekers kwamen tot dezelfde bevindingen en vonden dat acupunctuur een duidelijk effect had op pijnmodulerende substanties zoals die kunnen gemeten worden in het serum. Patiënten gaven aan dat hun pijn minder intens werd en men vond minder tender points na testafnames.

Een andere studie uit Zweden toonde het belang aan van correcte naaldtechniek. Voor fibromyalgiepatiënten, die vaak verzwakt zijn door de chronische pijn en slaapgebrek is het dikwijls best om een oppervlakkige naaldtechniek te gebruiken. Vaak kunnen ze het diep prikken niet zo goed verdragen, of verergert het zelfs hun pijn. Fijne naaldjes gebruiken is ook beter voor hen.
Sommige wetenschappelijke studies die gebruik maken van een zgn. placeboacupunctuurgroep houden hier geen rekening mee tijdens het opstellen van hun onderzoek, en vinden dan dat echte acupunctuur niet beter is dan nepacupunctuur. Dit terwijl de zgn. nepacupunctuur gewoon oppervlakkige acupunctuur is op niet-courante plaatsen- een techniek die zeer gebruikelijk is in Japanse acupunctuur.
In het Zweedse onderzoek vond men dat zowel diepe als oppervlakkige acupunctuur een effect had op de bloedcirculatie in de trapeziusspier (de monnikskapspier, die loopt van de nek/rug naar het schouderblad). Gezonde proefpersonen reageerden best op diep prikken, terwijl fibromyalgiepatiënten en patiënten met werkgerelateerde trapeziuspijnen (bv. mensen die aan een bureau werken) beter of tenminste hetzelfde reageerden op oppervlakkig prikken. Intensiteit van prikken speelt dus een rol in het correct behandelen.

Een Braziliaanse studie uit 2002 bestudeerde eerst de literatuur en vergeleek die met een experiment uit een Sao Paulo ziekenhuis. Men vond verbeteringen in pijnscores, reductie in het aantal tender points en een verbetering in de ervaren levenskwaliteit.

Er bestaan ook vele Chinese studies over het effect van Chinese geneeskunde op acupunctuur. Als voorbeeld deze studie die gepubliceerd werd in januari 2006. Eén groep kreeg het geneesmiddel amitriptyline, acupunctuur op vijf punten en glijdend cupping over de rug, een techniek waarbij cups verplaatst worden over het lichaamsoppervlak om de bloedcirculatie te verbeteren en bindweefsel uit te rekken. De controlegroep werd behandeld met enkel het geneesmiddel amitriptyline. In de groep die ook acupunctuur en cupping kreeg was het therapeutisch effect van de behandeling duidelijk beter dan de groep die enkel met amitriptyline behandeld werd.

Een aantal studies tonen aan dat acupunctuur kan helpen in de behandeling van fibromyalgie. Er zijn pijnstillende effecten, maar ook effecten op de levenskwaliteit, die zich uiten in zich minder depressief en angstig voelen, en minder vermoeidheid.


Wilt u op de hoogte blijven van onderzoek naar Chinese geneeskunde? Schrijf u dan in op onze nieuwsbrief.